Je flipper afstellen om hem beter te laten spelen

Je hebt een flipper gekocht, hem thuis opgesteld en dat is het, je kan er niks aan veranderen ? Euh nee, eigenlijk kan je er heel veel aan veranderen en het spel grondig wijzigen. Je kan met enkele kleine aanpassingen een flipperkast leuker / moeilijker / gemakkelijker maken.
Een saaie kast kan je sneller of uitdagender maken. En je mag de beste flipperkast hebben die ooit gemaakt is, wanneer ze verkeerd is afgesteld zal ze echt niet leuk zijn om te spelen.

Als je echt weinig ervaring met flipperkasten hebt, probeer dan meerdere machines van hetzelfde model flipper te spelen. Enkel op die manier voel je de subtiele verschillen, en kom je erachter wat het verschil is en wat jouw flipper allemaal kan.

 

Zet je flipper waterpas

Er zitten afstelvoetjes onder elke poot. Met deze te verdraaien kan je elke poot in hoogte bijregelen. Doe eerst de voorpoten, zet ze waterpas, en dan de achterste.
Als je flipper overhelt naar een kant zal dit je spel beinvloeden en zal je bal misschien sneller uit het spel verdwijnen. Sommige modellen zijn hier gevoeliger voor dan andere.

Vooral als je de indruk krijgt dat een flipperkast niet eerlijk is, kan dat hier aan liggen. Als de bal bv uit een gat of van een ramp terugkomt, en hij gewoon tussen de flippers verdwijnt zonder dat je er iets kan aan doen. Een flipperkast is echt niet zo ontworpen.

Een eenvoudige test om te zien of een speelveld (redelijk) waterpas staat, is om gewoon een flipperbal bovenaan in het midden van het speelveld los te laten. Als de kast goed staat, zal de bal mooi in het midden van het speelveld naar beneden rollen en tussen de flippers verdwijnen. Is dit niet het geval dan is het tijd om de waterpas boven te halen.

Lees dit artikel over hoe een flipperkast waterpas zetten voor meer informatie.

 

Aanpassen van steilheid van het speelveld

Er is geen vaste regel hoe steil een speelveld moet staan. Een normale helling van het speelveld is 6,5 graden voor moderne flippers. De meeste flippers hebben rechts van het speelveld een klein waterpasje, de ideale lijn is soms aangeduid met een dikker streepje.
Maar uiteindelijk is het allemaal een kwestie van smaak. De ene persoon heeft liever een snellere kast dan de andere.
Door het speelveld minder steil te maken ga je het spel ook saaier en trager maken. Als je vindt dat je flipper te traag speelt kan je dit wijzigen. Probeer een paar standen tot je een goede instelling hebt.
Vergeet niet te controleren dat hij nog steeds links/rechts waterpas staat ! (zie vorig onderwerp)

 

Reinigen en waxen van het speelveld

Een schoon en goed gewaxt speelveld zal altijd beter spelen dan een vuil. Het voorkomt ook schade aan het speelveld. Dus hou je speelveld steeds netjes en goed gepoetst !

Vooral op niet-diamondplate speelvelden (alles van voor 1992) maakt het een enorm verschil. Ik heb 30 jaar oude flippers weer tot leven zien komen door het speelveld te waxen ! De kleuren worden weer feller, alles blinkt, en de kast speelt gewoon veel sneller, er zit meer actie in, de kast wordt opnieuw leuk om te spelen.

 

Installeer nieuwe rubbers

De meeste nieuwe flipperkasten komen van de fabriek met zwarte rubbers. Dit is omdat het gemakkelijker is voor exploitanten, je ziet het vuil er niet op. Maar zwarte rubbers geven zwart stof af, je speelveld zal veel sneller vuil worden dan met witte rubbers.
Een ander minpunt van zwarte rubbers is dat ze minder veerkrachtig zijn dan witte. Hierdoor verlies je veel actie, de bal botst niet zo veel in het rond. Vooral rond de bumpers merk je snel het verschil.

Bijna elk spel was ontworpen met witte rubbers (zelfs wanneer ze met zwarte verkocht werden). Witte spelen beter, je speelveld blijft langer proper, dus voor thuisgebruik kan je best omwisselen voor witte rubbers (en rode flipper rubbers). Dit maakt een heel verschil hoe de kast aanvoelt.

De kleur van de flipper rubbers maakt nog het meeste verschil voor een speler. Met zachte rubber (geel en rood) is het soms moeilijk om de flipperbal te controleren. Harde, zwarte flipperrubbers laten toe dat je zowat elke bal kan opvangen en stil leggen. Ideaal wanneer je balcontrole en alle truukjes wil oefenen.

Als je flipper witte rubbers reeds een tijdje heeft, vervang ze dan. Of ze moesten recent vervangen zijn geweest.. Normaal gezien vervang ik ze elke 5 jaar. Op een flipper van tien jaar oud maken de nieuwe rubbers wel verschil. Ze zien er nog wel goed uit, maar hebben al een groot deel van veerkracht verloren.
Op een elektro-mechanische flipperkast zal een beetje wax op het speelveld en nieuwe rubbers installeren wonderen verrichten ! Dan ga je echt van een kast waar de bal 'dood' valt zodra hij ergens tegenaan botst, naar een kast die tot leven is gewekt en vol actie zit !
Enkel op de aller modernste kasten is het soms te overwegen om er zwart rubber op te leggen, omdat je dan de bal beter onder controle kan houden.

 

Outlanes aanpassen

Op bijna elke flipper kan je de breedte van de outlane aanpassen. Maak die smaller en je bal zal niet zo gemakkelijk weggaan (of in elk geval wordt het eenvoudiger om nog een duwtje te geven en de bal in het spel te houden). De meeste elektro-mechanische flippers hadden drie voorgeboorde gaatjes, voor gemakkelijk, normaal en moeilijk. De recente flippers gebruiken een bewegende post, die je in verschillende posities kan zetten. Dit is een gemakkelijke manier om een spel moeilijker of gemakkelijker te maken.

 

De flippers zelf aanpassen

De flippers geven de speler controle over de flipperbal, en zijn een van de belangrijkste dingen in het spel. Een correcte afstelling is dan ook nodig. De hellingsgraad van de flippers in rust kan een verschil maken hoe goed je bepaalde schoten kan maken. En zelfs hoeveel speling er op het mechanisme zit kan veranderen hoe een speler de flippers aanvoelt.

 

Aanpassen van end of stroke op flippers

End of Stroke switchen verminderen het voltage wanneer de flippers in de bovenste stand staan, zodat de spoelen niet oververhitten. Je wil dat de switch zich zo laat mogelijk opent (of sluit afhangend van het systeem). Op deze manier hebben je flippers ook zo lang mogelijk kracht. Als de eos switch zich halverwege al sluit, kan het zijn dat ze niet meer de kracht hebben om de bal op een ramp te schieten bv.
Belangrijk: zorg er voor dat eos zich sluit/opent !! Als flipperspoelen na enkele spelletjes te heet worden, moet je de afstand verkleinen zodat hij net iets vroeger contact maakt.
Kijk in je handleiding of je model van kast gebruik maakt van normaal gesloten of normaal open contacten. Algemeen gesteld wordt op de meeste oudere kasten (voor 1990) gebruik gemaakt van normaal gesloten eos. Het contact zal verbroken worden wanneer de flipperbat omhoog staat. Williams veranderde bij WPC kasten de werking, deze hebben in rust een open contact, pas wanneer de flipperbat in de hoogste stand staat wordt het contact gemaakt.

Klik hier om te lezen hoe je switches afstelt.
Zorg ook voor een goede stand van de flippers. Williams/Bally flipperkasten hebben een gaatje onder elke flipper in het speelveld, steek er een tandenstoker of zo in. Het plastic flipperstuk (zonder rubber) zou dit moeten raken. Als de flipper te laag of te hoog staat, zal het spel anders spelen (slecht) en dan zal je bepaalde schoten niet halen omdat de flippers in de andere richting schieten. Maar dit kan je ook naar smaak aanpassen.. Sommige mensen hebben liever dat flippers perfect in het verlengde van de outlane plastic liggen.

De standaard spoelen kunnen bij flipperkasten thuis te sterk zijn, zeker wanneer het speelveld regelmatig wordt gekuist en gewaxt. De enige goede oplossing is dan om zwakkere flipperspoelen te installeren.

 

Bumper en slingshot switches aanpassen

Wanneer je toch bezig bent met switches aan te passen, pas die van bumpers en slingshots ook aan. Slingshot switches moeten heel gevoelig staan. Maar maak de opening niet te klein, want dan kan het trillend rubber steeds opnieuw contact maken en dan krijg je een slingshot die vanzelf blijft afgaan.
Pop bumpers hebben een plastic pinnetje die door het speelveld steekt. Dit raakt een soort lepeltje waaraan een switch verbonden zit. Deze switch moet gevoelig afgesteld zijn, zodat de minste aanraking van de bumper contact maakt. Zo krijg je krachtige, gevoelige bumpers die voor veel actie zorgen.
Een test om te zien dat deze niet te gevoelig afgesteld zijn, is van met je vuist op het speelveld te slaan. Deze trilling mag de bumpers/slingshots niet vanzelf laten afgaan !

Klik hier voor meer informatie over contacten afstellen.

 

Software instellingen

Moderne flipperkasten worden door een computer bestuurd, en daaraan kan je ook instellingen veranderen. Op de oudere kasten (vanaf 1977) waren het eenvoudige aanpassingen die door middel van dip-switches gedaan werden. Dingen zoals 3 of 5 ballen in het spel, vanaf welke score een replay werd gegeven, welk type muziek gespeeld werd, enz. De computers in flippers zijn ook steeds krachtiger geworden, en laten steeds meer aanpassingen op de spelregels toe. Een basis-instelling is extra gemakkelijk/ gemakkelijk / normaal / moeilijk / extra moeilijk. Maar op de nieuwere kasten kan je echt alles afregelen, tot bv hoeveel keer je een bepaalde target moet aanschieten vooraleer een bonus wordt gegeven. Wanneer je een flipper koopt, kan je die bv op 'gemakkelijk' zetten om te leren wat allemaal mogelijk is. Eenmaal je het spel onder de knie krijgt, zet je ze op 'normaal'; en ben je een heel goede speler dan kan je ze op 'extra moeilijk' zetten om het spel uitdagend te houden.

 

Aanpassen hoe kickouts de bal wegschieten

Kickouts en upkickers hebben niet de bedoeling om de bal zo weg te schieten dat hij uit het spel weggaat en niet meer kan gered worden. Maar toch zijn er een aantal flippers waarbij dat het geval is. Kijk eerst na dat de flipper waterpas staat. Daarna controleer je het metaal van de scoop, zodat dit niet verbogen is of de laspunten gebroken zijn. En tenslotte moet je de schroeven aan de onderkant van het speelveld nakijken, waarmee de kicker vast hangt. Hier kan je eventueel een metalen rondje tussen steken, zodat deze iets hoger/lager/schuiner komt te staan. Je moet zo wat experimenteren tot de bal op zo'n manier wordt afgeschoten dat je hem toch mooi op de flipper kan opvangen.

Bij sommige flipperkasten is er niet voldoende plaats om de kicker te verbuigen of verplaatsen. Whitewater is een voorbeeld. DeLost Mine kickout is ontworpen om de bal mooi op de rechtse flipper te schieten. Hou die flipper omhoog om de bal op te vangen, of laat hem naar beneden om de bal mooi op de linkse flipper te laten botsen. Veel Whitewater flipperkasten zijn niet goed afgesteld en de flipperbal gaat teveel naar rechts. Hij botst dan naast de flipper tegen de metalen rail, botst terug naar links, gaat in een mooie boog over de linkse slingshot en verdwijnt in de linkse outlane.
Om dit gedrag te verbeteren kan je het beste de spoel in de Lost Mine kickout vervangen door een zwakker exemplaar, zoals een AE-26-1200 of AE-27-1200.

 

De tilt gevoeliger afstellen

Misschien ben jij een voorzichtige speler, maar je bezoekers zijn dat misschien niet. Er zijn spelers die een spel uren lang kunnen laten duren en elke bal redden wanneer de tilt ontbreekt of totaal ongevoelig staat afgesteld.
Vergeet dus niet om de tilt af te stellen op je flipperkast. Bij zowat elk model bevindt die zich aan de linkse kant van de cabinet, onder het speelveld. Verzet het gewichtje naar boven om de tilt gevoeliger af te stellen, en naar beneden om toe te laten van meer tegen de kast te duwen. Zet hem niet te gevoelig, de tilt mag niet afgaan wanneer je bv in een multiball aan het flipperen bent zonder dat tegen de kast geduwd wordt.
Op de meeste electronische flipperkasten kan je ook instellen hoeveel 'tilt warnings' de speler krijgt. Dat wil zeggen hoeveel keer hij gewaarschuwd wordt dat hij tever gaat, voordat hij ook daadwerkelijk de kast tilt doet gaan en de flipperbal verliest.

 

Pas aan waar de plunger de bal raakt bij het afschieten

Links zie je dat de rubber shooter tip niet mooi in het midden van het gat op de speelveld apron komt. De bal wordt aan de zijkant geraakt. Hierdoor rolt die niet netjes rechtdoor maar begint want tegen de zijkanten van de shooter lane aan te botsen. Vaak ketst hij tegen postjes aan het begin van de ramp. De flipperbal verliest veel van zijn kracht, je kan de skillshot op de ramp niet consistent maken. Spelen wordt frustrerend door dit inconsistent gedrag, en is nochtans vrij eenvoudig aan te passen.

Begin met de afstelling van de poten na te kijken. De cabinet moet vooraan en achteraan waterpas staan. Staat een van de poten verkeerd, dan zit heel de cabinet uit de haak. Een goede indicatie hiervan is dat de haken van het speelveld niet mooi in het metaal onder de lockdown bar vallen, of dat het speelveldglas een beetje wringt wanneer je het er in of uit schuift.


Ben je zeker dat de cabinet waterpas staat en de plunger nog steeds niet de bal netjes in het midden raakt, dan pas ga je de plunger afstellen. Op de foto rechts zie je de drie schroeven waarmee de hele plunger vast zit in het cabinet. Draai deze wat los en je kan de positie van de plunger een beetje aanpassen, tot hij netjes de bal in het midden raakt. Vergeet ook geen nieuwe rubber plunger tip te installeren..

 

Toppers of speeltjes toevoegen.

Een beeld van een draak bovenop de kop van Medieval Madness

Sommige flippers kwamen van de fabriek met een 'topper': iets dat bovenop de kopkast staat. Meestal was het gewoon een plastic om extra aandacht te trekken (bv. op Hook, WWF, Guns'n Roses, Jurassic Park, Tommy, Addams Family, ..). Whitewater heeft een plastic met lichtjes en een waterval-effect, anderen hebben zelfs bewegende onderdelen (Fish Tales, Dr Who). Een rij flippers in huis hebben waarvan sommige wel en andere niet een topper hebben, heeft sommige mensen op het idee gebracht om voor elke kast een topper te zoeken. Je kan doen wat je wil, zorg er wel voor dat het stevig vast staat zodat tijdens een wild spel hij niet loskomt en op je speelveld valt ! En boor ook niet teveel gaten e.d. zodat je geen opvallende onherstelbare schade toebrengt. Sommige mensen zetten ook extra dingen op het speelveld. In sommige gevallen waren deze 'speeltjes' bedoeld om op de kast de komen, maar wegens besparingen werd de flipper zonder verkocht (Twilight Zones deur flashers, Scared Stiff doodskop leds, Theatre of Magic draaiende zaag). Andere speelgoedjes zijn puur het resultaat van iemands creativiteit. Deze aanpassingen voegen niets extra toe tot het spel, ze veranderen niet hoe de bal rolt, zijn er enkel voor kosmetische redenen. Je kan hier heel ver in gaan, maar als je een mooie machine hebt, probeer dan aub geen aanpassingen te doen die niet onomkeerbaar zijn, begin geen grote gaten in het midden van het speelveld te boren bv.

 

Lampjes en leds

Een eenvoudige aanpassing is van bepaalde witte lampjes te vervangen door gekleurde, of door de gekleurde plastics over lampjes te vervangen door andere kleuren.
Dit is een keuze van smaak, niet op alle flipperkasten maakt het een verschil of kan de kast er mooier van worden. Je moet gewoon wat uitproberen en zien wat er beter uitziet.
Een voorbeeld is Whitewater, op deze kast kan je de rode covers vervangen door blauwe, en sommige gewone witte lampjes door blauwe vervangen. De rode lampjes passen niet zo in het thema, de blauwe zien er veel beter uit en geven heel het speelveld een blauwe schijn.
Mensen installeren ook ledjes om bepaalde stukken van het speelveld te accentueren. Ledjes krijgen de voorkeur boven gewone lampjes omdat ze veel kleiner zijn en minder stroom verbruiken, ze zijn gemakkelijker in een klein hoekje op het speelveld te installeren.
Soms zijn deze aanpassingen ook functioneel: de klok borden van de Twilight Zone flipper worden op termijn beschadigd door de warmte die de lampjes afgeven. Men installeert dan ledjes om verder schade te vermijden.

  Links een standaard kast, de rechtse TSPP flipper heeft achteraan blauwe en oranje gekleurde lampjes.
Linkse foto door Pascal Van Wonterghem, rechtse door George Bulte.

Kleine neon lampjes worden soms ook geinstalleerd. De meeste auto-onderdelen winkels verkopen 12 volt neons in alle kleuren.
En tenslotte zijn er flipperkasten met donkere speelvelden.. plastics die niet verlicht zijn maar waar een lampje best zou passen. Soms werden die lampjes gewoon niet geinstalleerd in de fabriek om te besparen, dus je kan er altijd toevoegen als jij het nodig vindt. Een voorbeeld hiervan is de katapult plastic op Medieval Madness die niet verlicht is.

 

Vervang infrarode leds

Foto door Kevin Densham.

Een manier om je flipperkast aan te passen is van de infrarode leds te vervangen door leds die zichtbaar licht afgeven. Gekleurde of witte leds zijn mogelijk. In bepaalde gevallen kan dit een mooie manier zijn om een donker stuk van het speelveld te verlichten zonder extra kabels te moeten trekken. Op Williams/Bally flippers echter moet je de zwarte IR ontvanger leds vervangen door een doorzichtige type ontvanger led dat wel goed zichtbaar licht detecteert.

 

Herschilder delen van het speelveld.

Picture by Keller Pinball Restoration.

Sommige restorateurs van flipperkasten gaan nog een stuk verder. Ze schilderen delen van het speelveld zoals de klant wenst. Soms wordt heel het thema van de flipperkast veranderd, of worden enkel kleine details toegevoegd.
In de foto bv is het badpak van de vrouw mooi verwijderd. Klik hier voor te zien hoe het speelveld origineel is.

Meer informatie over het aanpassen van je flipperkast kan je vinden op de website van TxPinball en bij TreasureCove (kijk bij playfield and backboard decals).

Ik heb nu zelf ook plastic voorwerpen gereproduceerd met een silicone mal zodat ik ze kon schilderen en bewerken zonder mijn originele plastics te beschadigen.