Hoe plastic vlampolijsten

Dit artikel legt uit hoe je de kunststof ramps van een flipperkast kunt vlampolijsten. Vlampolijsten, of flame-polishing in het engels, is een techniek om krassen uit acrylplastic te verwijderen en onderdelen te herstellen naar hun oorspronkelijke, bijna nieuwe staat. Door het plastic kort te verhitten met een hete vlam, smelt het oppervlak en wordt het glad. Ik hoop dat deze uitleg nuttig is.

Waarschuwing: De auteur van deze pagina is niet verantwoordelijk voor schade die ontstaat bij het proberen van deze techniek. Gebruik op eigen risico! Laat me duidelijk zijn: klaag niet bij mij als je je kostbare ramp smelt! Vlampolijsten is gevaarlijk! Dit zijn mijn ervaringen, met mijn materiaal.

Inleiding tot vlampolijsten

Wie goed naar flyers van flipperkasten kijkt, zal het opmerken: gloednieuwe kunststof ramps zijn glanzend en kristalhelder. Op foto's moet je soms goed kijken om ze uberhaupt te zien, zo transparant zijn ze! Vergelijk dat met een gebruikte kast, en je ziet ramps die troebel, bekrast en nauwelijks doorzichtig zijn. Gelukkig is er een manier om gebruikte ramps er weer als nieuw uit te laten zien: vlampolijsten.

Door acrylplastic te verhitten, smelt de bovenlaag en wordt glad. Kleine imperfecties en waas verdwijnen. Klinkt eenvoudig, toch? Ik zag vlampolijsten voor het eerst in de DVD This Old Pinball #4 (Indiana Jones). Je moet het echt eerst zien gebeuren voordat je het zelf probeert, zeker als je geen reserve-ramps hebt om op te oefenen.

Ik hoorde er meer dan een jaar over voordat ik het zelf probeerde. Ik kocht een Theatre of Magic. Een gebroken ramp werd vervangen door een nieuwe. De andere wilde ik zo goed mogelijk laten ogen, want een glanzende kast met één nieuwe en één oude ramp ziet er niet uit. Vlampolijsten was de enige oplossing, en het moest goed gebeuren. En het werkte uitstekend! Het is moeilijk te zien welke ramp oud en gepolijst is, en welke nieuw. Ik ben zeker geen expert, maar ik heb al nuttige inzichten opgedaan en wil delen wat fout kan gaan zodat anderen van mijn fouten kunnen leren.

Nogmaals: vlampolijsten is niet voor iedereen! Het is riskant. Als je niet voorzichtig bent, ruineer je je kunststof onderdelen. Heb je geen ramps om op te oefenen, maar wel een ramp onder het speelveld? Begin dan daarmee. Als je het verpest, is het tenminste niet zichtbaar.

Voorwaarden voor vlampolijsten

Vlampolijsten werkt op doorschijnende ramps van flipperkasten vanaf de jaren 90. Het heeft geen effect op niet-doorschijnende ramps (zoals zwarte ramps uit de jaren 80), die geen last hebben van waas. Krassen op die ramps kun je beter verwijderen met plastic polish.

Sommige ramps zijn van ander plastic dat bij andere temperaturen smelt of verbrandt, dus wees voorzichtig als een ramp er ongewoon uitziet of aanvoelt. Deze techniek werkt het best op acrylplastic. De kleine blauwe ramp van Bally’s Strange Science moet je vermijden—het plastic is te dun. Wees ook uiterst voorzichtig bij het dunne deel van de Whitewater whirlpool ramp!

Speelveldvensters zoals in Creature from the Black Lagoon, Popeye, Black Hole en Haunted House kunnen ook vlamgepolijst worden, al heb ik dit zelf niet geprobeerd. Ook ramps die gelijmd of gerepareerd zijn met hars of epoxy heb ik niet getest—deze materialen kunnen onvoorspelbaar reageren op hitte.

Deze techniek is bedoeld om kleine krassen en waas te verwijderen. Het herstelt geen gaten, breuken of diepe krassen. Geel geworden plastic blijft geel. Je kan ook andere doorschijnende plastics en bumpercaps vlampolijsten, maar wees voorzichtig: ze verbranden snel.

Benodigde gereedschappen

Je hebt een brander nodig. Er zijn verschillende types. Ik ben geen expert. Ik gebruik een kleine; grotere branders kunnen te heet zijn. Anderen gebruiken liever een grote butaanbrander, maar dan moet je ervaring hebben en snel werken. Heb je meerdere branders? Test welke het beste werkt voor jou.

Voorbereiding van het plastic

Heel belangrijk: verwijder alle vuil! Achtergebleven vuil smelt in het plastic en wordt onmogelijk schoon te maken. Was de ramp grondig, in de vaatwasser (op lage temperatuur en zonder droogcyclus) of met de hand. Verwijder alle schakelaars, extra plastics, flitsers en beschermers zodat de ramp volledig vrij is.

Maak er een gewoonte van ramps grondig te reinigen om wax, Novus en andere resten van schoonmaakmiddelen te verwijderen. Zorg voor een schone, vlakke ondergrond om de ramp op te laten afkoelen. Vuil kan het oppervlak verpesten, en de ramp moet vlak blijven om vervorming te voorkomen.

Vlampolijsten met een brander

Als je ramp schoon is, kun je beginnen. Het allerbelangrijkste is: oververhit de ramp niet! Je moet leren de vlam kort aan te raken. Houd de vlam altijd in beweging! Nooit langer dan 1–2 seconden op één plek. In de TOP-DVD gaan ze één of twee keer over de ramp van begin tot eind. Ik werk liever in kleine stukken. Laat de ramp afkoelen tussen de passages. De snelheid is moeilijk te beschrijven, je moet oefenen of iemand het zien doen. Maar we hebben het over seconden, niet minuten. De lange Cirqus Voltaire ramp duurde ongeveer 10 seconden.

Te lang op één plek verbrandt het plastic. Je ziet dan luchtbelletjes verschijnen. Het oppervlak wordt ruw en kan niet meer glad gemaakt worden. Zie je bubbels? Stop meteen! Je ramp is beschadigd. Probeer het niet opnieuw na afkoeling, het zal direct verbranden. Je kunt 2000 grit schuurpapier gebruiken om ze te verwijderen.

Een andere beginnersfout is te vaak over de ramp gaan. Zelfs met een bewegende vlam kan de ramp oververhit raken, flexibel worden en vervormen. Na afkoeling behoudt hij die vorm. Ik had zelfs eens de textuur van mijn handschoen in een ramp gedrukt! Maar als het goed gebeurt, verdwijnt de waas en wordt het plastic glad en glanzend. Ga slechts één of twee keer over de ramp. Hij moet koel genoeg blijven om met de hand vast te houden. Ik draag geen handschoenen meer. Als het te heet is voor mijn hand, is het te heet voor de ramp. Voel je warmte? Laat de ramp afkoelen. Plastic koelt langzaam. Wacht minstens 10–15 minuten.

Let op de randen van de ramp, die staan rechtop en worden sneller flexibel. Je merkt dit niet als je op het midden focust. Diepe krassen verdwijnen niet volledig. Gebruik eerst plastic polish zoals Novus 3 om ze te verminderen, en vlampolijst daarna. Sommigen gebruiken 2000 grit nat schuurpapier. Ik heb dit geprobeerd. Het werkt enigszins, maar overdrijf niet. Je creeert waas die moeilijk te verwijderen is. Gebruik schuurpapier alleen op diepe sporen, op eigen risico.

Vermijd stickers en bedrading bij het polijsten van buitenste delen! Belangrijkste tip: houd de vlam in beweging! Nooit stoppen. Wil je inspecteren? Haal eerst de vlam weg. Concentreren terwijl je de vlam stil houdt is riskant. Altijd blijven bewegen!

Vlampolijsten met een gas-soldeerbout

Een vriend gebruikt een soldeerbout op gas. Door de metalen punt te verwijderen, komt de vlam vrij. Die is klein en ideaal voor bochten. Het werkt goed, al is de vlam wat klein. Maar lees verder voor mijn favoriete en veiligere methode.

Vlampolijsten met een verfstripper

UPDATE: NIET GEBRUIKEN! Dit is te gevaarlijk. Ik laat deze sectie staan als referentie. Ik testte een verfstripper, dus technisch gezien polijsten zonder vlam. Mijn verfstripper heeft twee standen: 1: 300 graden C, 240 liter lucht/minuut; 2: 500 graden C, 400 liter lucht/minuut.

Zelfs na 30 seconden op stand 1 gericht op één plek, werd de ramp niet warm genoeg om flexibel te worden of te verbranden. Maar het had ook weinig effect. Wil je deze methode proberen zonder veel risico, begin dan met stand 1. Stand 2 is warm genoeg maar gevaarlijk. Na slechts 5 tot 10 seconden begon de ramp te verbranden! Zelfs na 5 seconden werd hij te flexibel. Het effect was indrukwekkend: waas verdween goed. Met genoeg oefening kun je ook hiermee goede resultaten behalen.

Persoonlijk geef ik de voorkeur aan een brander. Met een hete verfstripper moet je snel werken en extreem voorzichtig zijn met de luchtstroom. Dat is moeilijk. Met een vlam zie je precies waar de hitte is. De hitte is ook lokaal. Met hete lucht zie je niets, en het blaast over de hele ramp. Dus zelfs als je op een plek werkt, warmt een ander deel al op, wat het risico op verbranding verhoogt.

Wil je alleen kleine plekken behandelen, dan kan de verfstripper goed werken. Laat hem opwarmen, richt hem 2–3 seconden op een wazige plek. Nog niet helder? Laat de ramp goed afkoelen en probeer het later opnieuw.

Een veilige methode voor vlampolijsten

Na experimenteren met verschillende vlamgroottes, zowel groot als klein, heb ik eindelijk een relatief veilige manier gevonden om te vlampolijsten. Het is niet 100 percent risicoloos (niets met vuur is dat), maar het is de makkelijkste methode die ik heb ontdekt en die geweldige resultaten geeft met minimale gevaren. Iedereen zou dit moeten kunnen doen.

Toen ik begon te experimenteren, dacht ik dat groter beter was. De TOP-DVDs tonen een grote vlam, waarmee je snel moet werken en de ramp moet laten afkoelen. Mijn brander, zoals te zien op de foto’s, produceert ook een vrij grote vlam. Maar een vriend vertelde me dat hij een kleine butaan-soldeerbout gebruikt. Dat inspireerde me om kleinere vlammen te proberen.

Mijn favoriete gereedschap voor veilig vlampolijsten is nu een crème brûlée brander. Mijn vrouw is dolblij als ik haar keukenspullen leen voor flipperkastonderhoud! (Ja, dat is sarcasme.) Ik ben dol op deze butaanbrander. Ik wil ramps niet meer anders vlampolijsten!

Mijn huidige werkwijze: reinig de ramp grondig. Ik begin meestal met een vaatwasbeurt op de laagste temperatuur. Daarna inspecteer ik handmatig of alle vuil weg is. De ramp moet extreem schoon zijn. Gebruik 2000 grit nat schuurpapier om diepe balsporen in het midden te verminderen. Je hoeft ze niet volledig te verwijderen. Licht schuren is voldoende. Dit veroorzaakt waas, maar dat verdwijnt met vlampolijsten.

Reinig de ramp opnieuw om schuurresten en losse deeltjes te verwijderen. Begin dan met vlampolijsten! De kleine vlam houdt de hitte lokaal. Beweeg langzaam. Je hoeft je geen zorgen te maken over andere delen die opwarmen en smelten, alleen het gebied dat je aanwijst. Dat is een groot voordeel ten opzichte van grotere, hetere methodes.

Ik ga meestal één keer over de voorkant, leg hem neer en laat hem een minuut of langer afkoelen. Dan polijst ik de onderkant en buitenkant. Opnieuw laten afkoelen. Dan de bovenkant en binnenkant. Ik herhaal dit proces indien nodig. Elke keer zie je dat de ramp er beter uitziet, en je kunt geleidelijk de diepe balsporen verwijderen. Zorg er gewoon voor dat je de vlam blijft bewegen en de ramp volledig laat afkoelen na elke passage.

De kleine vlam van deze butaan crème brûlée brander is heet genoeg om het plastic te smelten, maar klein genoeg om omliggende delen niet te beschadigen. Ik hoef zelfs geen stickers of schakelaars met bedrading te verwijderen. Gewoon voorzichtig zijn en de vlam niet direct op hen richten.

Fotos

Before	After
	Deze foto laat het beste het verschil zien: de bovenkant is al gedaan tot ongeveer 10cm boven mijn hand.

Voor flipperkast onderdelen kan je terecht bij Pinballshop.nl (affiliate link).